یکی از قدیمی ترین و پر استفاده ترین شیوه های نصب دو قطعه به یکدیگر، به کار بردن انواع پیچ و مهره است.
استفاده از پیچ و مهره نامناسب در یک اتصال ممکن است به راحتی میلیون ها تومان هزینه بسازد.
فقط با شناخت اولیه به راحتی از این صدمه بزرگ جلوگیری کنید.
در ادامه با ما همراه باشید تا انواع مختلف پبچ و مهره را بررسی کنیم.
#1 پیچ و مهره چیست؟
پیچ، وسیله ی دارای مارپیچ برای اتصال است که معمولا آن را از فلز می سازند که
بخش هندسی در ابتدای وسیله می تواند به اشکال مختلفی مثل موارد زیر باشد:
- مربعی
- 6 ضلعی
- گرد
حدود یک قرن است که این ابزار در ایران کاربرد دارد.
پیچ و مهره ها برای ایجاد اتصالات در مکان های مختلف و برای اشیا مختلف استفاده می شوند، بیشترین کاربرد آنها در قطعات صنعتی است.
از پیچ بیشتر در اتصالاتی استفاده می شود که نیاز به باز و بسته شدن دارند و قرار نیست همیشه بسته بمانند.
برای اتصالات دائمی و بدون نیاز به باز و بسته شدن معمولا از جوش استفاه می شود.
پیچ و مهره ها معمولا بنا به کاربردهای مختلف با مواد زیر ساخته می شوند از:
- آلومینیوم
- برنج
- آلیاژ مس
- پلاستیک
- فولاد
- استیل
- فولاد ضد زنگ
- تیتانیوم
به شیار های بین سر تا انتهای نوک پیچ، رزوه می گویند.
کلیه پیچ ها به دو دسته تمام رزوه و نیم رزوه تقسیم می شسوند.
برخی از پیچ و مهره ها برای اتصالشان نیاز به سوراخ اولیه دارند، مانند پیچ های 6 گوشه که معمولا با مهره و واشر استفاده می شوند.
در این میان نوع دیگری از پیچ ها وجود دارند که نیاز به سوراخ اولیه و از پیش تعیین شده ندارند و
با سر مته مانندشان مسیر را باز می کنند و نیاز به مهره ندارند.
این نوع به پیچ های خودکار و سر مته ای معروف هستند.
به طور کلی پیچ ها در جهت عقربه های ساعت پیچانده می شوند البته پیچ هایی با چرخش خلاف عقربه های ساعت نیز وجود دارند که کاربردهای خاص خود را دارند.
#2 انتخاب نوع پیچ
در ساختمان سازی و صنعت برای انتخاب نوع پیچ و مهره ها باید چند نکته را در نظر بگیریم.
به عنوان مثال نکته ای که در تهیه پیچ و مهره ها در ابتدا حائز اهمیت است نوع آنهاست که صنعتی هستند یا ساختمانی.
نکته دومی که در این مواقع به آن توجه می شود کلاس یا درجه (میزان مقاومت) پیچ است که
کلاس مهره ها و واشر مربوطه با کلاس پیچ، باید هماهنگ باشد.
هنگام خرید و تهیه پیچ و مهره باید به استاندارد های مختص آنها نیز توجه داشته باشیم.
چند نمونه از این استانداردها (DIN ,ISO ,ANSI ,ASME ,EN ,ASTM) نام دارند.
در صنایع و پروژه ها آبکاری بودن و گالوانیزه بودن پیچ و مهره ها برای مهندسان و مدیران طرح اهمیت ویژه ای دارد که باید به آن توجه شود.
#3 پیچ و مهره شش گوشه
اگر برای صنایع سنگین می خواهید پیچ و مهره ای انتخاب کنید پیچ و مهره های شش گوش مناسب هستند چون
این نوع پیچ دارای استحکام بالایی هستند و برای چرخش مهره، نیاز کمتری به نیرو می باشد.
به همین دلیل جز پرکاربردترین پیچ و مهره ها در صنعت هستند.
برای کار با این نوع پیچ از وسایلی مانند آچار یا آچار فرانسه استفاده می کنند.
این نوع پیچ را می توان به دو دسته گل درشت و ریز تقسیم کرد.
برای نصب پیچ های شش گوشه معمولا از مهره ها با شش گوش استفاده می شود که دارای انواع گوناگونی هستند:
- مهره شش گوش چاکدار
- شش گوش جوشی
- شش گوش بلند
- شش گوش واشر دار
- شش گوش قفلی
این مهره ها باعث راحت تر بودن استفاده از پیچ ها و افزایش و استحکام و کارایی آنها می شوند.
#4 انواع پیچ و مهره از لحاظ کاربرد
- پیچ لنگر: برای ایجاد اتصالات به بتن
- پیچ حمل: پیچ با سر گرد و صاف برای جلوگیری از چرخش
- پیچ آسانسور: پیچ با سر بزرگ جهت استفاده در آسانسور ها و نقاله
- پیچ شش ضلعی: دارای کاربرد فراوان از جمله در ساختمان سازی و صنعت
- پیچ J مانند: برای نگه داشتن پیچ های چشمی به کار می رود
- پیچ سنگ: در ساخت تونل و برای تثبیت دیوار ها
- پیچ و مهره شیکاگو: دارای نر و ماده است و برای اتصال ورقه ها استفاده می شود.
- پیچ شانه: استفاده در قرقره قطعات متحرک و چرخ دنده ها
- پیچ U: برای نگه داشتن اجسام گرد اتصال به سطوح با دو سوراخ
- پیچ چشمی: با یک حلقه دایره ای شکل در انتهای آن برای نگه داشتن زنجیره به کار می رود.
عملیاتی در روند آماده سازی پیچ و مهره ها وجود دارد که
باعث بهبود آنها به لحاظ مکانیکی می شود که عملیات حرارتی پیچ و مهره ها نام دارد.
در واقع تمامی پیچ و مهره ها در این عملیات، مورد بررسی و کنترل و سنجش قرار می گیرند.
این نوع عملیات در نهایت باعث افزایش مقاومت پیچ و مهره ها در برابر ضربه و استقامت آنها می شود.
#5 مزایا و معایب استفاده از پیچ و مهره
پیچ و مهره ها دارای مزایای بسیاری نسبت به سایر روش های اتصال هستند. به عنوان مثال:
- در دماهای بالا مقاومت بیشتری دارند.
- برای نصب فضای کمتری می خواهند.
- کم هزینه ترند.
اما این روش اتصال دارای معایب نیز می باشد به عنوان مثال:
- اگر هنگام بنای ساختمان سوراخ ها در جای غلط و نامناسب ایجاد شوند جریمه و خسارت گزافی باید پرداخت شود.
#6 قیمت انواع پیچ و مهره
مواد تشکیل دهنده پیچ و مهره ها مهم ترین عنصر تعیین کننده قیمت نهایی آنها می باشند،
به طور کلی پیچ و مهره ساخته شده از تیتانیوم گران تر از انواع ساخته شده فولاد و استیل می باشند.